Çfarë është?
Kanceri i tëmthit është një sëmundje e karakterizuar nga prania e qelizave tumorale në indet e tëmthit. Kur ushqimet e gëlltitura shpërbëhen në zorrë, tëmthi lëshon biliare të cilat, duke rrjedhur nëpër kanalin biliar, arrijnë në zorrën e hollë.
Kanceri i tëmthit është më i zakonshëm në mesin e popullatës femërore dhe është më i zakonshëm tek njerëzit me gurë në tëmth, megjithëse është e rëndësishme të mbani mend se shumica e këtyre njerëzve nuk do të zhvillojnë kurrë kancer të tëmthit.
Diagnoza është e vështirë, pasi tëmthi është i fshehur nga organe të tjera të barkut, dhe shpesh tumori zbulohet vetëm pasi tëmthi është hequr për arsye të tjera. Simptomat mund të jenë të ngjashme me ato të patologjive të tjera që prekin tëmthin, si p.sh., gurët ose infeksionet, dhe fazat fillestare të sëmundjes mund të mos shoqërohen as me asnjë simptomë. Është thelbësore të shkoni te mjeku i familjes në prani të simptomave të vazhdueshme të dhimbjes të lokalizuara mbi stomak, humbje peshe në mungesë të dietave specifike, temperaturë ose verdhëz (lëkura zverdhet). Pas vizitës, mjeku përshkruan analizat e gjakut dhe ekografinë e mëlçisë dhe/ose analiza të tjera instrumentale. Megjithatë, në disa raste tumori nuk gjendet pa kirurgji. Me anë të kirurgjisë, kirurgu mund të vizualizojë tëmthin së bashku me organet dhe indet e tjera ngjitur. Mundësitë e rikuperimit (prognoza) dhe zgjedhja e trajtimit varen nga vendndodhja dhe faza e tumorit (nëse është i kufizuar vetëm në tëmth ose nëse është përhapur në organe të tjera), si dhe nga gjendja juaj e përgjithshme shëndetësore.
Stadifikimi është i rëndësishëm për zgjedhjen e trajtimit më të përshtatshëm. Kanceri i tëmthit klasifikohet në fazat e mëposhtme:
- I lokalizuar: Tumori është i pranishëm vetëm në indet që përbëjnë murin e tëmthit dhe mund të hiqet plotësisht në mënyrë kirurgjikale; përfshin fazat 0, 1 dhe 2.
- I paoperueshëm: Tumori nuk mund të hiqet plotësisht me kirurgji, sepse mund të jetë përhapur në organe (mëlçi, stomak, pankreas, zorrë) dhe/ose në nyjet limfatike ngjitur; përfshin fazat 3 dhe 4.
- I përsëritur: Tumori përsëritet pas trajtimit. Përsëritja mund të zhvillohet në të njëjtin vend si tumori primar ose në një pjesë tjetër të trupit.
Opsionet terapeutike të disponueshme aktualisht për trajtimin e kancerit të tëmthit janë:
- Kirurgji
- Radioterapi
- Kimioterapi
Kirurgjia është një trajtim i zakonshëm për këtë formë kanceri, me kusht që qelizat e kancerit të mos kenë pushtuar indet ngjitur, duke e bërë tumorin të paoperueshëm. Kirurgu e heq tëmthin me një kolecistektomi, gjatë së cilës ai mund të heqë edhe pjesën e mëlçisë që e rrethon atë dhe nyjet limfatike të barkut (diseksioni i nyjeve limfatike). Operacioni kryhet me teknikën klasike me prerje në bark, por vitet e fundit është vendosur teknika laparoskopike e cila përfshin përdorimin e një kamere të lidhur me një monitor dhe instrumenteve të hollë kirurgjikale (forceps, gërshërë, stapler, etj.) të cilat futen përmes vrimave të vogla të bëra në bark. Duke shmangur prerjen e barkut, operacioni i kryer në mënyrë laparoskopike ka kohë më të shkurtër rikuperimi dhe qëndrimi në spital në krahasim me kirurgjinë tradicionale. Nëse tumori është shumë i përhapur dhe për këtë arsye nuk është më i operueshëm, kirurgu mund të kryejë gjithsesi një operacion për të lehtësuar simptomat. Kjo ndërhyrje përkufizohet si paliative. Nëse tumori bllokon kanalet biliare, kirurgu e pret tëmthin ose kanalin biliar dhe e lidh atë me zorrën e hollë. Ky operacion quhet bypass biliar.
Terapia me rrezatim (radioterapia) përdor rrezatim me frekuencë të lartë për të shkatërruar qelizat e kancerit dhe për të zvogëluar madhësinë e tumorit. Për të trajtuar kancerin e tëmthit, rrezatimi zakonisht shpërndahet nga një makinë jashtë trupit (radioterapia e jashtme). Radioterapia mund të zbatohet vetëm ose në kombinim me kirurgji.
Kimioterapia është modaliteti terapeutik që shkatërron qelizat e tumorit nëpërmjet administrimit të barnave, të cilat mund të merren nga goja në formë tabletash, ose të injektohen në mënyrë intravenoze ose intramuskulare. Kimioterapia përkufizohet si një trajtim sistemik, sepse ilaçi hyn në qarkullimin e gjakut, përhapet në të gjithë trupin dhe në këtë mënyrë mund të arrijë dhe shkatërrojë qelizat tumorale që janë përhapur jashtë fshikëzës së tëmthit. Kimioterapia ose barna të tjera mund të jepen në kombinim me terapinë me rrezatim për t’i bërë qelizat e kancerit më të ndjeshme ndaj rrezatimit (radiosensibilizues).
Zgjedhja e terapisë varet nga vendndodhja dhe stadi i tumorit, mosha dhe gjendja e përgjithshme e pacientit. Specialisti mund të propozojë trajtimin standard për shkak të efektivitetit të tij të demonstruar. Terapia standarde nuk funksionon gjithmonë njëjtë për të gjithë pacientët dhe ndonjëherë ka më shumë efekte anësore sesa mund të mendoni. Për këtë arsye, kryhen studime klinike për të identifikuar mënyra më efektive të trajtimit.
Kanceri i lokalizuar i tëmthit
Opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
- Kirurgji, tëmthit dhe mundësisht një pjesë të indeve përreth
- Radioterapi e jashtme me ose pa kimioterapi, në disa raste e ndjekur nga kirurgjia
Kanceri i paoperueshëm i tëmthit
Opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
- Kirurgji ose procedura të tjera për të lehtësuar simptomat
- Bypass biliar
- Radioterapi e jashtme me ose pa kimioterapi, në disa raste e ndjekur nga kirurgjia
- Kimioterapia paliative
Kanceri i përsëritur i tëmthit
Trajtimi varet nga shumë faktorë, duke përfshirë vendndodhjen ku u zhvillua përsëritja dhe llojin e trajtimit që pacienti ka marrë më parë, si dhe nga gjendja e përgjithshme shëndetësore.