Në këtë rubrikë mund të gjeni të gjitha referencat në lidhje me përfitimet e parashikuara nga ligji i shtetit, të drejtat në punë, mbrojtjet ligjore për pacientët me kancer dhe familjarët e tyre.

Hadronterapia

Hadronterapia është një formë e veçantë e radioterapisë që përdoret për trajtimin e disa llojeve të tumoreve. Ndryshe nga radioterapia konvencionale, e cila përdor rreze X ose elektrone, hadronterapia përdor rrezatim të përbërë nga grimca më të rënda (protone dhe jone karboni).
Cilat janë avantazhet kryesore të hadronterapisë?
Falë vetive të veçanta fizike të hadroneve, të cilat çlirojnë energjinë e tyre vetëm në fund të rrugës, hadronterapia është shumë e saktë në shënjestrimin selektiv të tumorit, duke kursyer indet dhe organet e shëndetshme përreth. Prandaj, Hadronterapia indikohet në trajtimin e tumoreve të vendosura pranë organeve të ndjeshme dhe delikate (sytë, nervat, truri, etj.) ose në trajtimin e tumoreve pediatrike, duke reduktuar, veçanërisht në këto të fundit, probabilitetin e shfaqjes së efekteve anësore. Hadronterapia me jone karboni është veçanërisht efektive në trajtimin e tumoreve rezistente ndaj radioterapisë konvencionale, sepse është në gjendje të dëmtojë në mënyrë të pariparueshme ADN-në e qelizës së tumorit të rrezatuar.

Për cilat lloje të tumoreve indikohet hadronterapia?
Në përgjithësi, hadronterapia indikohet për tumoret që nuk kanë gjasa të kurohen me radioterapi konvencionale dhe për ato që ndodhen pranë organeve kritike, të cilat mund të dëmtohen nga dozat e larta të nevojshme për trajtimin e sëmundjes.

Indikacionet për hadronterapi:
Tumoret për të cilët, pavarësisht vendndodhjes dhe histologjisë, kjo terapi garanton shpërndarje më të mirë të dozës dhe me të matur në krahasim me radioterapinë konvencionale. Kjo mund të arrihet përmes vlerësimit krahasues të planeve të radioterapisë (d.m.th. përmes të ashtuquajturit krahasimi i histogrameve dozë-vëllim) dhe për këtë arsye, aty ku është e mundur, llogaritet probabiliteti i kontrollit të tumorit dhe të ndonjë ndërlikimi të mundshëm.
– Kordomat dhe kondrosarkomat e bazës së kafkës dhe kolonës vertebrale (përfshirë sakrumin) të paoperueshme, jo të plota, apo në rastet e përsëritura.
– Tumoret e tjera të bazës së kafkës ose të rajonit para-cervikal (deri në vertebrën e dytë të qafës), të paoperueshëm, jo të plotë apo të përsëritur.
– Tumoret cerviko-cefalik, veçanërisht për lezionet e sinuseve hundore-paranazale dhe gjëndrave të pështymës si karcinoma cistike adenoide.
– Sarkomat e indeve të buta dhe kockave, të çdo zone të trupit.
– Tumoret lokalisht të avancuara të pankreasit, të paoperueshëm, tumoret e avancuara të mëlçisë.
– Tumoret që janë rishfaqur, që kërkojnë ritrajtim në një zonë që ka marrë më parë radioterapi.
– Protonet indikohen gjithashtu për trajtimin e melanomave okulare, duke pasur parasysh përvojën e madhe të tumoreve të ngurta pediatrike, ku toksiciteti afatgjatë dhe zhvillimi i mundshëm i tumoreve të dyta duhet të reduktohet sa më shumë që të jetë e mundur, dhe të atyre rasteve kur prania e sindromave gjenetike që predispozojnë shfaqjen e tumoreve të dyta të induktuar nga radioterapia konvencionale.

Nga cilët faktorë varet zgjedhja e trajtimit me hadronterapi?
Zgjedhja e trajtimit me hadronterapi varet në thelb nga lloji dhe vendndodhja e tumorit. Në veçanti, tumoret rezistentë ndaj radioterapisë ose të paoperueshme përfitojnë nga hadronterapia sepse janë afër organeve vitale që duhen ruajtur nga efektet anësore të radioterapisë konvencionale.

Në çfarë konsiston trajtimi?
Ashtu si me radioterapinë konvencionale, hadronterapia gjithashtu përfshin administrimin e një doze specifike rrezatimi për llojin e tumorit që synohet të trajtohet. Doza e vendosur nga radio-onkologu shpërndahet në një numër të ndryshueshëm fraksionesh të cilat administrohen gjatë seancave ditore.

A ka ndonjë procedurë paraprake?
Po, si me radioterapinë konvencionale, procedurat e simulimit ofrohen duke përdorur skanime CT dhe rezonancë magnetike për të lokalizuar me saktësi vendin që do të rrezatohet dhe për të zgjedhur sistemin e imobilizimit për të përsëritur trajtimin me saktësi maksimale.

Sa zgjat trajtimi?
Numri i seancave varet nga shumë faktorë, duke përfshirë llojin, madhësinë dhe vendndodhjen e tumorit.
Në përgjithësi, kryhet një seancë në ditë për 4-5 ditë në javë, për një periudhë nga 1 deri në 6 javë. Çdo seancë zgjat mesatarisht 30 minuta, duke përfshirë kohën e nevojshme për imobilizim dhe për të verifikuar pozicionimin. Vetë rrezatimi zgjat vetëm disa minuta.

A janë të dhimbshme seancat?
Jo, seancat nuk janë në asnjë mënyrë të dhimbshme. Pacienti nuk e percepton fare rrezatimin dhe nuk bëhet radioaktiv, ndaj pas trajtimit mund të qëndroje me familjarët (edhe fëmijët).

A shkakton hadronterapia efekte anësore?
Hadronterapia nuk është pa efekte anësore, megjithëse në shumicën e rasteve ato janë më të pakta se ato të radioterapisë konvencionale. Në çdo rast, efektet anësore varen gjithmonë nga doza dhe, mbi të gjitha, nga vendi i rrezatuar.

Studimet dhe provat klinike

Çfarë janë provat klinike?
Studimet klinike janë kërkime që përfshijnë njerëz të sëmurë dhe janë faza e një udhëtimi të gjatë që synon t’u përgjigjet pyetjeve specifike në lidhje me trajtimin e sëmundjes, zgjatjen e mbijetesës dhe përmirësimin e cilësisë së jetës.
Studimet klinike kanë rezultuar të jenë të një rëndësie thelbësore, sepse ato kanë lejuar të bëhet përparim vendimtar në zhvillimin e terapive të reja për trajtimin e tumoreve.

Llojet
Studimet klinike janë të ndryshme, bazuar në objektivat që synojnë të arrijnë:
– studimet parandaluese: kanë për qëllim identifikimin sesi mënyra e jetesës, ushqyerja, përdorimi i barnave të caktuara dhe praktika të tjera mund të zvogëlojnë incidencën e kancerit;
– studime mbi metodat e shqyrtimit dhe diagnostikimit të hershëm: objektivi është identifikimi i testeve klinike dhe laboratorike që lejojnë diagnostikimin e tumoreve në fazën më të hershme të mundshme në subjekte në dukje të shëndetshëm;
– studimet diagnostike: synojnë të përmirësojnë procedurat diagnostike për t’i bërë ato më efikase dhe më të sakta si për qëllimet e identifikimit të sëmundjes dhe për ndjekjen e evolucionit të saj me kalimin e kohës;
– studimet gjenetike: ato kanë për qëllim identifikimin e gjeneve që lidhen me zhvillimin e një tumori dhe ndryshimet e tyre, si dhe në kryerjen e terapisë gjenetike, d.m.th., përpjekjen për të korrigjuar një defekt gjenetik;
– studimet e trajtimit: ato synojnë të identifikojnë nëse dhe si mund të përdoren medikamente të reja, procedura të reja biologjike, kirurgjikale ose radiologjike për ta bërë trajtimin e tumoreve më efektiv;
– studime mbi terapitë paliative: janë të gjitha ato procedura që mund të reduktojnë dhimbjen fizike, të zbusin efektet e padëshiruara të terapive dhe të ofrojnë mbështetjen më të mirë psikologjike për pacientët me kancer.

Aplikimi
Ata që zgjedhin të marrin pjesë në një provë klinike do të marrin trajtim në një qendër mjekësore të kualifikuar për kancerin. Pacienti do t’i nënshtrohet një sërë kontrollesh shumë rigoroze, duke përfshirë një numër edhe më të madh testesh dhe vizitash mjekësore sesa ato që priten për pacientët jashtë studimit klinik. Ndonjëherë mund t’ju kërkohet të bashkëpunoni në mënyrë aktive në mbledhjen e të dhënave, për shembull duke mbajtur një lloj ditari ose duke iu përgjigjur pyetësorëve që përshkruajnë gjendjen tuaj shëndetësore.
Çdo studim klinik përfshin një protokoll, pra një dokument të detajuar që përshkruan metodat e kryerjes së studimit dhe planin terapeutik, pra metodat me të cilat do të kryhet trajtimi. Çdo studim klinik ofron kritere rigoroze të përshtatshmërisë, pra karakteristikat që duhet të kenë pacientët për t’u pranuar në studim. Këto kritere përshkruhen në protokoll dhe ndryshojnë në varësi të qëllimit të studimit.
Normalisht ato përfshijnë moshën, gjininë, llojin dhe fazën e sëmundjes, trajtimet e mëparshme të lejuara, sëmundje të tjera shoqëruese të lejuara.
Zbatimi i kritereve të pranueshmërisë është një parim i rëndësishëm për hulumtimin mjekësor për të siguruar besueshmërinë e rezultateve. Marrja pjesë në provat klinike. Avantazhet dhe disavantazhet Provat klinike janë një opsion terapeutik që ofron avantazhe dhe disavantazhe.

Përparësitë
• Provat klinike ofrojnë kujdes të cilësisë së lartë ndaj kancerit
• Nëse ilaçi i ri rezulton efektiv, pacienti mund të jetë ndër të parët që do të përfitojë.
• Pacienti merr një rol aktiv në vendimet që ndikojnë në jetën e tij.
• Pacienti ka mundësi të ndihmojë të sëmurët e tjerë dhe të kontribuojë në përparimin mjekësor në luftën kundër tumoreve.

Disavantazhet
• Ilaçi i ri që testohet nuk është gjithmonë më efektiv se ilaçi konvencional, në fakt ndonjëherë është më pak efektiv
• Ilaçi i ri mund të mos funksionojë. Vendimi për të marrë pjesë në një provë apo studim klinik varet vetëm nga pacienti, pasi ai duhet të konsiderohet si një nga opsionet e mundshme terapeutike. Pacienti ka të drejtë të largohet nga studimi në çdo kohë, duke qenë i sigurt se do të marrë ende terapinë më të mirë në dispozicion. Një nga të drejtat themelore të pacientit është pëlqimi i informuar.

Pëlqimi i informuar d.m.th. që mjekët dhe punonjësit e kujdesit shëndetësor mund të trajtojnë një person vetëm nëse bien dakord: domethënë, pacienti duhet të jetë në gjendje të vendosë nëse do t’i nënshtrohet një trajtimi të caktuar dhe nëse do t’i bashkohet një studimi klinik. Rrjedhimisht, ju keni të drejtë/detyrë të dini të gjithë informacionin e disponueshëm, duke përfshirë përfitimet dhe rreziqet e mundshme. Informacioni më i rëndësishëm do të raportohet në një formular të veçantë që pacienti duhet të nënshkruajë nëse pranon të marrë pjesë në studim.