Çfarë është?
Kanceri i fshikëzës urinare është një sëmundje e karakterizuar nga prania e qelizave tumorale në fshikëz, organi i zbrazët në formë tullumbace që ndodhet në pjesën e poshtme të barkut, përgjegjës për mbledhjen e urinës. Muri muskulor lejon që fshikëza të relaksohet dhe tkurret. Urina kalon nga veshkat në fshikëz përmes dy tubave të quajtur ureterë. Kur fshikëza zbrazet me urinim, urina largohet nga trupi përmes një tubi tjetër të quajtur uretra. Ndër faktorët e rrezikut për zhvillimin e sëmundjes janë pirja e duhanit dhe ekspozimi i zgjatur ndaj substancave që rrjedhin nga benzeni, ngjyrat, goma, lëkura dhe ngjyrat kimike.
Diagnoza
Është thelbësore të shkoni te mjeku i familjes në prani të një prej simptomave të mëposhtme: gjurmë gjaku në urinë (që merr ngjyrë të kuqe ose të ndryshkut; në këtë rast flasim për hematuri), dhimbje gjatë urinimit, urinim i shpeshtë, ose nxitje për të urinuar pa mundur ta bësh këtë. Mjeku pas vizitës përshkruan analizat e gjakut dhe urinës për të konstatuar nëse ato përmbajnë qeliza tumorale dhe nëse e sheh të arsyeshme mund ta dërgojë në vëmendjen e mjekut urolog për të kryer cistoskopinë, ekzaminim i cili lejon strukturën të vizualizohet drejtpërdrejt brenda fshikëzës përmes një tubi të hollë të quajtur cistoskop, i cili futet në fshikëz përmes uretrës. Nëse urologu zbulon inde jonormale, ai ose ajo mund të kryejë një biopsi. Ka edhe metoda të tjera radiologjike të dobishme për diagnostikimin e kancerit të fshikëzës: ndër to janë ekografia e barkut dhe skanimi CT. Mundësitë e rikuperimit (prognoza) dhe zgjedhja e trajtimit varen nga vendndodhja dhe fazat e tumorit (nëse është i kufizuar në fshikëzën urinare ose është përhapur në organe të tjera), si dhe nga gjendja juaj e përgjithshme shëndetësore.
Fazat e sëmundjes
Stadifikimi është i rëndësishëm për zgjedhjen e trajtimit më të përshtatshëm. Kanceri i fshikëzës së urinës klasifikohet në fazat e mëposhtme:
- Stadi 0 ose karcinoma in situ: tumori është në fazat shumë të hershme dhe ndodhet sipërfaqësisht, vetëm në mukozën, pjesa më e brendshme e fshikëzës;
- Faza I: qelizat tumorale janë përhapur pak më thellë se mukoza, por nuk kanë arritur në shtresën muskulare;
- Faza II: qelizat tumorale kanë infiltruar shtresën muskulare që rreshton fshikëzën;
- Faza III: qelizat tumorale kanë pushtuar shtresën muskulore të fshikëzës, shtresën e indit që e rrethon atë dhe/ose organet ngjitur;
- Faza IV: qelizat e kancerit kanë pushtuar murin e barkut ose organet e legenit ose nyjet limfatike ngjitur (nyjet limfatike janë struktura të vogla në formë fasule të sistemit limfatik që gjenden në të gjithë trupin që prodhojnë dhe ruajnë qelizat që luftojnë infeksionet). Tumori mund të jetë përhapur edhe në organet “të largëta” (metastaza);
- Përsëritje: tumori kthehet pas trajtimit. Përsëritja mund të zhvillohet në të njëjtin vend si tumori primar ose në një organ tjetër.
Nga pikëpamja praktike, kanceret e fshikëzës së urinës në fazën 0-I përkufizohen si sipërfaqësore ose jo-muskulore, ndërsa ato të fazës II-III përkufizohen si të avancuara lokalisht ose muskulore. Ky dallim është i rëndësishëm sepse qasjet terapeutike janë të ndryshme.
Trajtimi
Opsionet terapeutike të disponueshme aktualisht për trajtimin e kancerit të fshikëzës janë:
- Kirurgji;
- Radioterapi;
- Kimioterapia;
- Terapia biologjike.
Kirurgjia është një trajtim i zakonshëm për kancerin e fshikëzës. Kirurgu mund të vendosë të heqë tumorin duke kryer një nga llojet e mëposhtme të operacionit:
- Rezeksioni trans-uretral: duke futur cistoskopin në fshikëz përmes uretrës, kirurgu përdor një instrument të veçantë që i lejon atij të heqë tumorin;
- Cistektomia e pjesshme: ky është operacioni për heqjen e pjesës së fshikëzës së prekur nga tumori;
Cistektomia radikale: është heqja totale e fshikëzës. Tek meshkujt, prostata dhe vezikulat seminale (ato gjëndra të vogla që sekretojnë lëngun farës) gjithashtu hiqen përgjithësisht; te femrat mund të jetë e nevojshme edhe heqja e mitrës, vezoreve dhe një pjese të vaginës. Gjatë operacionit, kirurgu mund të kryejë gjithashtu një diseksion të nyjeve limfatike për të hequr nyjet limfatike të legenit;
Devijimi urinar: konsiston në krijimin e një kalimi alternativ për urinën duke anashkaluar fshikëzën. Mund të jetë i jashtëm, përmes një ose dy qeseve që mbledhin urinën, ose mund të arrihet përmes krijimit të një fshikëze të re, duke ruajtur rrugët natyrale të zbrazjes së urinës. Ekzistojnë gjithashtu opsione kirurgjikale ndërmjet këtyre dy alternativave. Çdo diversion urinar kryhet pas cistektomisë radikale ose për qëllime paliative për të lehtësuar simptomat në rastet e kancerit të avancuar dhe të paoperueshëm.
Ka disa opsione për krijimin e një rruge alternative përmes së cilës eliminohet urina. Për shembull, duke përdorur një pjesë të zorrëve, kirurgu mund të vendosë të bëjë një stomë, pra një hapje në murin e barkut (stomë), ose të krijojë një qese të re për grumbullimin e urinës brenda trupit (neofshikëz). Në rastin e parë, urina lejohet të lëshohet në një qese të veçantë e cila ngjitet në lëkurë me një pjatë të veçantë dhe ngjitës.
Çanta mund të hidhet pas përdorimit; nuk është i dukshëm nën veshje dhe shumica e pacientëve e përdorin pa asnjë ndihmë. Teknikat e zhvilluara shumë kohët e fundit përdorin një pjesë të zorrës së hollë për të krijuar një qese grumbullimi të urinës, e cila lidhet me trungun e uretrës, nëse kjo nuk është hequr. Në këtë mënyrë, urina mund të eliminohet përmes uretrës, duke e bërë stomën të panevojshme.
Kirurgu do të rekomandojë teknikën më të përshtatshme në rastin individual.
Kimioterapia mund të administrohet me futje të drejtpërdrejtë të barit në fshikëz përmes një kateteri të futur në uretër (kimioterapia intravenoze). Nëse kirurgu ka hequr të gjithë tumorin e dukshëm në momentin e operacionit, onkologu mund të vlerësojë mundësinë e nënshtrimit të pacientit ndaj kimioterapisë pas operacionit në mënyrë që të eliminojë çdo qelizë tumorale të mbetur dhe të zvogëlojë rrezikun e rikthimit të sëmundjes. Kjo lloj terapie quhet adjuvant. Në rastin e tumoreve të fshikëzës, kimioterapia para operacionit mund të zbatohet gjithashtu për të zvogëluar madhësinë e lezionit para operacionit dhe/ose për të ruajtur fshikëzën. Kjo formë e kimioterapisë quhet neoadjuvant.
Terapia biologjike zbatohet duke administruar substanca të prodhuara nga vetë organizmi ose me origjinë sintetike, me qëllim stimulimin, drejtimin ose rivendosjen e sistemit imunitar të organizmit për t’u mbrojtur nga sëmundja. Terapia biologjike mund të administrohet në mënyrë intravenoze (si për shembull rasti i futjes së Bacillus Calmette-Guerin (BCG).
Pas trajtimit, pacienti i nënshtrohet kontrolleve periodike (teste gjaku dhe analiza të tjera) për të identifikuar menjëherë çdo rikthim të sëmundjes.
Trajtimi sipas fazës
Zgjedhja e terapisë varet nga vendndodhja dhe stadi i tumorit, mosha dhe gjendja e përgjithshme e pacientit. Specialisti mund të propozojë trajtimin standard për shkak të efektivitetit të tij të dëshmuar, të konfirmuar nga përvojat e mëparshme ose pjesëmarrja në një studim klinik. Terapia standarde nuk funksionon njëjtë për të gjithë pacientët dhe ndonjëherë vjen me më shumë efekte anësore sesa mund të mendoni. Për këtë arsye, kryhen studime klinike me qëllim identifikimin e mënyrave më efektive të trajtimit, bazuar në informacionet më të reja dhe aktuale.
Faza 0-I
Opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
– resekcion trans-uretrale
– Resekcioni trans-uretral i ndjekur nga terapi biologjike me instilim intravenoz të Bacillus Calmette
– Guerin (BCG) ose kimioterapi (p.sh. mitomycin C, gemcitabine);
– cistektomia e pjesshme (shumë rrallë e indikuar për operacione onkologjike)
– cistektomia radikale, veçanërisht në rast dështimi ose rikthimi pas trajtimit intravenoze.
Faza II
– III Opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
– resekcioni trans-uretral; – radioterapi;
– cistektomia radikale, në disa raste me resekcion të nyjeve limfatike;
– kimioterapia post-operative;
– kimioterapia para operacionit e ndjekur nga cistektomia radikale;
– kimioterapia para operacionit e shoqëruar me radioterapi, e ndjekur nga resekcioni trans-uretrale dhe i mundshëm
– cistektomia radikale (bazuar në rezultatin e trajtimit me kimioterapi të kryer).
Faza IV
Nëse kanceri është përhapur në indet ose nyjet limfatike ngjitur, por jo në organe të tjera, opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
– cistektomia radikale;
– radioterapi;
– devijimi i urinës ose cistektomia për të lehtësuar simptomat e sëmundjes;
– kimioterapia dytësore pas një prej trajtimeve të përshkruara.
Megjithatë, nëse është përhapur nga distanca në organe të tjera, opsionet e trajtimit janë si më poshtë:
– kimioterapia paliative ose radioterapi;
– devijimi urinar ose cistektomia për lehtësimin e simptomave të sëmundjes (dhimbje, ndjenjë tensioni në perineum, gjakderdhje).
Kanceri i përsëritur i fshikëzës
Trajtimi varet nga vendi ku është zhvilluar përsëritja dhe nga terapitë e marra tashmë. Nëse kanceri përsëritet vetëm në fshikëz, pacienti mund të operohet përsëri ose të fillojë me kimioterapi ose radioterapi, në varësi të trajtimit që ka marrë tashmë. Nëse rishfaqja zhvillohet pas operacionit radikal të cistektomisë, pacienti mund t’i nënshtrohet kimioterapisë ose terapisë me rrezatim. Nëse tashmë keni kryer kimioterapi, mund të vlerësoni mundësinë e kimioterapisë së mëtejshme me barna të tjera nga ato të përdorura tashmë.
Përdorimi i imunoterapisë sistemike në kuadër të provave klinike premton risi të rëndësishme në të ardhmen e afërt në lidhje me mundësitë e trajtimit të rasteve me sëmundje të avancuar si një alternativë ndaj kimioterapisë standarde.