Çfarë është?
Tumoret e qelizave plazmatike janë sëmundje të karakterizuara nga degjenerimi tumoral i qelizave plazmatike. Roli i qelizave plazmatike është të prodhojë antitrupa për të luftuar infeksionet, por në disa raste rritja e tyre vazhdon në mënyrë të pakontrolluar, duke shkaktuar tumore.
Kur qelizat plazmatike bëhen kancerogjene, ato prodhojnë shumë antitrupa jonormalë. Në veçanti, testet laboratorike zbulojnë një sasi të madhe të antitrupave të të njëjtit lloj në gjak dhe urinë; kjo proteinë njihet si komponenti monoklonal (komponenti M).
Shkaqet
Aktualisht, nuk ka faktorë të njohur rreziku të lidhur qartë me zhvillimin e tumoreve të qelizave plazmatike. Një faktor rreziku i mundshëm përfaqësohet nga ekspozimi ndaj disa kimikateve, rrezatimit jonizues dhe disa viruseve. Megjithëse predispozimi gjenetik në disa raste mund të ndikojë në probabilitetin për t’u sëmurur, megjithatë këto nuk janë sëmundje trashëgimore.
Vetë-ekzaminimi i lëkurës
Vetëkontrolli i lëkurës është një procedurë shumë e thjeshtë. Koha më e mirë për ta bërë atë është pas një banjë ose dush. Zgjidhni një dhomë të ndriçuar mirë ku ekziston një pasqyrë me gjatësi të plotë dhe mbani në dispozicion një pasqyrë dore.
- Mësoni se ku ndodhen ‘shenjat’, nishanet edhe ato të lindjes, si duken dhe cila është konsistenca e tyre.
- Kontrolloni me kujdes nëse një nishan ka një madhësi, formë, konsistencë ose ngjyrë të ndryshme nga hera e mëparshme ose nëse ka një ulçerë që nuk shërohet.
- Ekzaminoni veten me kujdes nga koka te këmbët, pa lënë pas dore as një centimetër katror të lëkurës, duke ekzaminuar edhe shpinën, kafkën, rrudhat mes vitheve dhe organeve gjenitale.
- Shikohuni në pasqyrë përpara dhe mbrapa dhe ngrini krahët për të ekzaminuar gjithashtu sqetullat tuaja.
- Përkulni bërrylin dhe shikoni me kujdes thonjtë, pëllëmbën, parakrahun (madje edhe shpinën) dhe pjesën e sipërme të krahut. Përsëriteni në krahun tjetër.
- Ekzaminoni këmbët përpara, mbrapa dhe anash. Shikoni edhe mes të pasmeve dhe rreth organeve gjenitale.
- Uluni dhe ekzaminoni me kujdes këmbët tuaja, duke përfshirë thonjtë, shputat dhe hapësirat midis gishtërinjve.
- Shqyrtoni me kujdes fytyrën, qafën, veshët dhe kafkën. Hiqini flokët me një krehër ose tharëse flokësh, ose akoma më mirë kërkoni ndihmën e një familjari ose miku për të kryer një kontroll më të saktë.
Diagnoza
Në prani të këtyre simptomave, mjeku pas vizitës përshkruan analizat e gjakut dhe urinës. Këto ofrojnë një tregues fillestar të pranisë së një tumori të qelizave plazmatike.
Nëse testet janë jonormale, mund të jetë e përshtatshme të vazhdohet me teste të mëtejshme, duke përfshirë një biopsi të palcës kockore. Kjo kryhet duke futur një gjilpërë në një kockë (zakonisht të legenit), përmes së cilës merret një fragment kocke që përmban palcë, për t’u analizuar në mikroskop. Palca gjithashtu aspirohet me shiringë (aspirat i palcës) dhe analizohet për qeliza të mundshme tumorale. Për të kompletuar diagnozën e mielomës dhe për të identifikuar ndonjë lezion në kocka ose në zona të tjera, përdoren gjithashtu teste radiologjike si rrezet x, rezonanca magnetike, tac dhe PET.
Trajtimi
Në mungesë të simptomave, trajtimi mund të mos jetë i nevojshëm dhe hematologu mund të vendosë të kufizohet në mbajtjen e pacientit nën monitorim të ngushtë, në mënyrë që terapia të fillojë menjëherë nëse sëmundja shfaqet klinikisht. Studimet klinike ndërkombëtare, në fakt, kanë treguar se trajtimi i hershëm nuk përmirëson rrjedhën e sëmundjes.
Si trajtohen tumoret e qelizave plazmatike
Opsionet terapeutike të disponueshme aktualisht për trajtimin e tumoreve të qelizave plazmatike janë:
- Kimioterapia: Modaliteti terapeutik që shkatërron qelizat tumorale nëpërmjet administrimit të barnave, të cilat mund të merren nga goja në formë tabletash ose të injektohen në mënyrë intravenoze.
- Terapia me steroide: Ka një efekt toksik të fuqishëm në disa qeliza të sistemit imunitar, duke përfshirë qelizat plazmatike.
- Terapia me barna të reja: Përdor substanca që ndryshojnë nga kimioterapeutikët tradicionalë për shkak të aftësisë së tyre për të synuar në mënyrë selektive disa objektiva që janë veçanërisht të rëndësishëm në rritjen e qelizave tumorale.
- Kimioterapia me dozë të lartë me transplantim të qelizave staminale: Transplantimi i qelizave staminale u prezantua në vitet 1990 për të trajtuar pacientët me kimioterapi me dozë të lartë.
- Radioterapia: Përdor rrezatim me frekuencë të lartë për të shkatërruar qelizat e kancerit dhe për të zvogëluar madhësinë e tumorit.
- Terapia mbështetëse: Trajtimi i simptomave dhe komplikimeve të shkaktuara nga mieloma, përfshin ilaçe për sëmundjet e kockave, aneminë dhe dhimbjen.
Pas trajtimit
Pasi të përfundojë trajtimi, pacienti i nënshtrohet kontrolleve periodike (teste gjaku dhe/ose analiza instrumentale) për të identifikuar menjëherë çdo rikthim të sëmundjes. Në këtë rast, mjeku specialist do të propozojë një terapi që do të ndërmerret për të tentuar të kontrolloni sërish patologjinë. Zgjedhja e terapisë varet nga stadi i sëmundjes, mosha dhe gjendja e përgjithshme e pacientit. Është e nevojshme të bëhet dallimi midis pacientëve që janë kandidatë për transplantim të qelizave staminale dhe atyre që nuk janë kandidatë për transplantim. Ndryshimi me rëndësi më të madhe për zgjedhjen e terapisë është mosha e pacientit në momentin e diagnostikimit.